Tradycje i Zwyczaje Drugiego Dnia Bożego Narodzenia w Polsce
Drugi dzień świąt Bożego Narodzenia, przypadający na 26 grudnia, jest w Polsce dniem poświęconym św. Szczepanowi – pierwszemu męczennikowi za wiarę chrześcijańską. To czas, w którym przenikają się chrześcijańska duchowość i ludowe tradycje, a obchody są radosne i pełne wróżb na nadchodzący rok.
Święty Szczepan – Patron Drugiego Dnia Świąt
Święty Szczepan był jednym z pierwszych diakonów Kościoła, znanym z głębokiej wiary i mocy czynienia cudów. Zginął śmiercią męczeńską, ukamienowany po tym, jak otwarcie wyznał wiarę w Chrystusa przed Sanhedrynem. Na pamiątkę jego ofiary w kościołach święci się owies, który symbolizuje kamienie, jakimi został ukamienowany św. Szczepan.
Agrarne Korzenie Zwyczajów
Drugiego dnia świąt obrzędy często nawiązywały do rolniczych tradycji. Po poświęceniu owsa wierni zabierali go do domów i rozsypywali na polach, co miało zapewnić urodzaj w przyszłym roku. Ziarno miało również znaczenie magiczne – wierzono, że skropienie go wodą wzmacniało jego siły witalne. W niektórych regionach obsypywano się owsem w kościołach lub pod nimi, co miało przynieść szczęście i dostatek.
Przepowiednie Pogody
Ludowe przysłowie głosi: „Jaka pogoda w Szczepana panuje, taka na luty nam się szykuje”. Dlatego tego dnia bacznie obserwowano aurę, by przewidzieć, jaka będzie pogoda w nadchodzących miesiącach.
Rodzinne Spotkania i Zabawy
W przeciwieństwie do pierwszego dnia świąt, który zazwyczaj spędzano w gronie najbliższej rodziny, drugi dzień był okazją do bardziej hucznych zabaw i odwiedzin. Był to czas spotkań z dalszymi krewnymi, sąsiadami oraz przyjaciółmi. W wielu regionach Polski odbywały się rodzinne biesiady i zaloty.
„Śmieciarze” i Zaloty Kawalerskie
Jednym z interesujących zwyczajów były odwiedziny tzw. „śmieciarzy”. Byli to kawalerowie, którzy od wczesnego ranka odwiedzali domy panien na wydaniu, obsypując ich podwórka słomą. Panny, przygotowane na ich przybycie, częstowały gości wódką i przekąskami. Po zakończeniu psot, rozpoczynała się gościna, a wizyta kawalera była oznaką poważnych zamiarów małżeńskich.
Kolędnicy – Przynosiciele Dobrych Wróżb
26 grudnia rozpoczynało się również chodzenie po kolędzie. Kolędnicy odwiedzali domy, śpiewali kolędy i składali gospodarzom życzenia pomyślności. Przyjmowano ich z serdecznością, ponieważ przynosili dobre wróżby na nowy rok. W zamian gospodarze obdarowywali kolędników kiełbasą, ciastem lub drobnymi pieniędzmi.
Dziedzictwo Kulturowe
Polskie zwyczaje drugiego dnia świąt Bożego Narodzenia to żywy dowód na przenikanie się chrześcijaństwa i dawnych obrzędów ludowych. Łączą one duchowe refleksje z radością wspólnego świętowania i są ważnym elementem polskiego dziedzictwa kulturowego.
Na grafice wizerunek św. Szczepana obraz pędzla Giotto di Bondone, datowany między 1320-1325.